Bệnh đậu gà Fowl Pox là bệnh truyền nhiễm do virus thuộc họ Poxviridae gây ra, ảnh hưởng chủ yếu đến gà và gà tây. Đây là một trong những bệnh thường gặp tại các trang trại gia cầm, có khả năng lây lan nhanh và gây suy giảm sức khỏe, chậm lớn và giảm năng suất chăn nuôi. Bệnh có thể lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp hoặc qua côn trùng trung gian. Để nâng cao hiệu quả phòng ngừa và kiểm soát dịch, người chăn nuôi cần hiểu rõ đặc điểm bệnh, cách xử lý và phương pháp bảo vệ đàn gà.
Tính chất và đặc điểm của bệnh
- Virus gây bệnh có khả năng tồn tại lâu ngoài môi trường, đặc biệt trong điều kiện chuồng trại ẩm, vệ sinh kém.
- Gà có thể mắc bệnh ở mọi độ tuổi, nhưng nhóm nhạy cảm nhất là gà từ 1 – 3 tháng.
- Bệnh xuất hiện quanh năm, tuy nhiên bùng phát nhiều vào thời điểm thời tiết khô, độ ẩm thấp (tháng 11 – tháng 5 âm lịch).
- Tỷ lệ chết thường thấp với thể da, nhưng có thể tăng cao nếu virus kết hợp nhiễm trùng thứ cấp khiến tình trạng nặng hơn.
Phương thức lây nhiễm
Theo thông tin từ f8bet.me.uk chia sẻ: Virus không truyền qua trứng phôi mà chỉ lây theo chiều ngang qua:
- Tiếp xúc trực tiếp giữa gà khỏe và gà bệnh.
- Côn trùng trung gian: ruồi, muỗi, mòng… mang virus từ nguồn bệnh sang vật nuôi khỏe mạnh.
- Tiếp xúc với dụng cụ chăn nuôi, mái che, máng ăn – uống nhiễm virus.
Triệu chứng nhận biết
Thời gian ủ bệnh từ 4 – 14 ngày. Bệnh có ba thể biểu hiện:
Thể da
- Xuất hiện vết mụn, nốt sần trên mào, tích, khoé mắt, khoé miệng, da chân, quanh hậu môn.
- Ban đầu là nốt nhỏ màu xám nâu, sau lớn dần, khô cứng rồi vỡ ra, để lại vết sẹo màu vàng xám.
- Nếu mụn bao phủ mắt, mắt có thể sưng, chảy nước, giảm khả năng nhìn.
Thể niêm mạc (thể ướt)
- Gà con 3 – 4 tuần tuổi dễ mắc thể này.
- Mất ăn, khó thở do niêm mạc miệng – hầu họng viêm, nội tiết nhầy.
- Hình thành lớp màng giả màu trắng trong miệng, khi bong ra để lộ niêm mạc đỏ, có thể lan đến mũi – mắt gây mù.
Thể hỗn hợp
Những người tham gia đá gà cựa sắt chia sẻ: Kết hợp đồng thời thể da và niêm mạc. Tỷ lệ chết có thể 5 – 10% và tăng cao đến 20 – 25% nếu có vi khuẩn kế phát.
Tác động của bệnh đối với đàn nuôi
- Gà chậm lớn, giảm tăng trọng, giảm sức ăn.
- Gà đẻ giảm năng suất trứng 10 – 40% tùy mức độ nặng.
- Cơ quan nội tạng viêm: thanh quản chứa chất nhầy, phổi tích nước, niêm mạc ruột có đốm xuất huyết.
- Chi phí chăm sóc, điều trị tăng, ảnh hưởng hiệu quả kinh tế.
Biện pháp phòng ngừa bệnh Đậu Gà
Do bệnh do virus gây ra nên không có thuốc đặc trị. Biện pháp hiệu quả nhất là an toàn sinh học + vaccine.
Biện pháp vệ sinh và chăn nuôi
- Vệ sinh chuồng trại hàng ngày, loại bỏ phân tồn đọng.
- Sát trùng tổng chuồng định kỳ 1 – 2 lần/tuần, đặc biệt thời điểm giao mùa.
- Áp dụng nguyên tắc “cùng vào – cùng ra” trong lứa nuôi.
- Dụng cụ ăn uống phải được rửa khử khuẩn thường xuyên.
- Kiểm soát ruồi – muỗi – côn trùng vì đây là trung gian lây bệnh.
Sử dụng vaccine phòng Fowl Pox
Tiêm vaccine là giải pháp phòng bệnh mang hiệu quả cao. Quy trình khuyến nghị:
- Gà 10 – 14 ngày tuổi: chủng vaccine Fowl Pox bằng phương pháp chấm kim vào màng cánh.
- Kiểm tra hiệu lực vaccine sau 7 – 10 ngày: nếu xuất hiện nốt sưng nhỏ tại điểm tiêm là đạt.
- Trong khu vực có dịch tái bùng phát, có thể tiêm nhắc theo hướng dẫn cơ quan thú y địa phương.
Nâng sức đề kháng đàn gà
Nên bổ sung chất điện giải, vitamin (A – D – E, C, B-complex), men tiêu hóa và khoáng chất trong 3 – 5 ngày liên tục khi thời tiết thay đổi hoặc sau khi chủng vaccine để hỗ trợ hệ miễn dịch.
Biện pháp điều trị khi gà mắc bệnh
Không có thuốc diệt virus đặc hiệu. Mục tiêu điều trị là:
- Giảm lây lan
- Ngăn vi khuẩn kế phát
- Hỗ trợ hồi phục sức khỏe
Kiểm soát lây nhiễm
- Cách ly gà bệnh khỏi đàn khỏe.
- Khử trùng chuồng 2 – 3 lần/tuần trong suốt thời gian có bệnh.
- Thay đệm lót chuồng và che chắn hạn chế muỗi.
- Có thể bôi xanh methylen, iốt loãng hoặc dung dịch sát trùng nhẹ lên nốt đậu.
Ức chế nhiễm khuẩn kế phát
Vì miễn dịch gà giảm khi mắc Đậu Gà nên nguy cơ viêm phổi, viêm khí quản tăng cao. Có thể:
- Sử dụng kháng sinh phổ rộng theo chỉ định thú y (ví dụ: tetracycline, amoxicillin, tylosin…).
- Kết hợp men, vitamin, chất điện giải giúp gà phục hồi nhanh.
FAQ – Các câu hỏi liên quan
Bệnh Đậu Gà có lây sang người không?
Không. Virus chỉ nhiễm trên gia cầm. Người tiếp xúc có thể bị kích ứng mắt – da nhưng không nhiễm bệnh Đậu Gà.
Vaccine phòng Fowl Pox có hiệu quả trong bao lâu?
Hiệu lực thường duy trì 8 – 12 tháng. Trong vùng nguy cơ tái dịch, có thể tiêm nhắc theo khuyến nghị cơ quan thú y.
Sử dụng thuốc có thay thế vaccine được không?
Không. Thuốc sát trùng và kháng sinh chỉ hỗ trợ hạn chế vi khuẩn và virus trong môi trường, hoàn toàn không thay thế được vaccine.
Hy vọng bài viết giúp người chăn nuôi hiểu rõ cách phòng – trị bệnh đậu gà Fowl Pox hiệu quả. Hãy duy trì vệ sinh chuồng trại, quản lý an toàn sinh học và chủ động vaccine để bảo vệ đàn gà khỏe mạnh.
