Trong chăn nuôi gà, ngoài các bệnh phổ biến như gà toi, gà rù hay thương hàn, còn có một số bệnh ít gặp nhưng gây thiệt hại kinh tế không nhỏ. Một trong những bệnh như vậy là bệnh ORT trên gà, còn gọi là viêm phổi trên gà. Bệnh này lần đầu được phát hiện vào năm 1993 và chủ yếu gây viêm đường hô hấp, tấn công phổi, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và năng suất của đàn gà.
Bệnh ORT trên gà là gì?
Theo thông tin tổng hợp từ SV388 Đá Gà, bệnh ORT trên gà do vi khuẩn Ornithobacterium rhinotracheale gây ra. Khi xâm nhập vào cơ thể gà, vi khuẩn tấn công đường hô hấp, gây viêm và cuối cùng gây viêm mủ phổi – vì vậy bệnh còn được gọi là viêm phổi hóa mủ ở gà.
Vi khuẩn ORT tồn tại lâu trên dụng cụ chăn nuôi, dễ lây lan qua đường hô hấp. Thời điểm bệnh bùng phát mạnh thường vào những giai đoạn thời tiết thay đổi đột ngột, độ ẩm cao, đặc biệt là vào mùa mưa. Tỷ lệ lây nhiễm trong đàn rất cao, từ 50–100%, thời gian ủ bệnh từ 2–5 ngày, tỷ lệ chết khoảng 5–20%. Bệnh chuyển sang thể mãn tính sẽ khiến gà còi cọc, chậm lớn, giảm năng suất và gây thiệt hại kinh tế đáng kể.
Mặc dù bệnh ORT không gây chết hàng loạt, nhưng khi phổi bị viêm, sức đề kháng của gà giảm, tạo điều kiện cho các bệnh kế phát như CRD, E. coli hay Mycoplasma tấn công, làm tình trạng bệnh phức tạp hơn.
Triệu chứng của bệnh ORT ở gà
Gà bị nhiễm ORT có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng, cụ thể:
- Gà mệt mỏi, xã cánh, giảm ăn và sốt cao.
- Khó thở, xuất hiện dịch viêm trong mũi, thở khò khè.
- Ở thể cấp tính, gà có thể chết chỉ sau vài giờ phát bệnh, thường ngã ngửa.
- Gà đẻ: trứng non, vỏ mỏng, thậm chí giảm sản lượng trứng.
- Thể mãn tính: triệu chứng nhẹ nhưng gà còi cọc, chậm lớn, tăng nguy cơ mắc các bệnh khác.
Bệnh tích của ORT trên gà
Để xác định chính xác bệnh, cần mổ khám gà. Một số bệnh tích đặc trưng của ORT bao gồm:
- Phổi chứa mủ đặc, màu vàng hoặc trắng, có thể kết thành cục hoặc dạng bã đậu. Nếu mủ có dạng ống trong phổi, gần như chắc chắn đó là ORT.
- Viêm màng túi khí, viêm màng phổi.
- Cuống họng khô, ít nhầy, đôi khi có bã đậu do ho đẩy từ phổi lên.
- Trong một số trường hợp nặng, xuất huyết mỡ vành tim do sốt cao.
Cách chữa bệnh ORT trên gà
Vi khuẩn ORT nhạy cảm với nhiều loại kháng sinh, tuy nhiên việc điều trị cần kết hợp nhiều phương pháp để tăng hiệu quả. Dưới đây là phác đồ tham khảo từ các chuyên gia:
- Dùng kết hợp Enrofloxacin + Kanamycin uống 1 lần/ngày trong 10 ngày liên tục. Có thể thay bằng Doxycycline + Tylosin nếu không có hai loại trên.
- Điều trị hen khẹc: dùng thuốc bổ gan kết hợp Bromhexin 1 lần/ngày trong 7 ngày.
- Bổ sung chất điện giải và vitamin tổng hợp cho gà uống liên tục 25 ngày để hồi phục sức khỏe.
- Cho gà ăn men tiêu hóa, vitamin ADE, vitamin B Complex và premix khoáng trong 1 tháng để tăng đề kháng.
- Vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, đảm bảo mật độ nuôi hợp lý và thông thoáng để hạn chế vi khuẩn lây lan.
Phòng bệnh ORT trên gà
Phòng bệnh ORT hiệu quả đòi hỏi người chăn nuôi kết hợp các biện pháp sau:
- Vệ sinh chuồng trại, dụng cụ, máng ăn và máng uống định kỳ. Sử dụng chất sát trùng để tiêu diệt vi khuẩn tồn tại trên bề mặt.
- Kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ trong chuồng, hạn chế gió lùa và môi trường ẩm thấp để giảm nguy cơ bệnh phát triển.
- Quan sát đàn gà thường xuyên để phát hiện sớm các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi, giảm ăn và điều trị kịp thời.
- Khi nuôi gà con, đảm bảo tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin cơ bản để tăng sức đề kháng, hạn chế nguy cơ mắc ORT và các bệnh kế phát.
Như vậy, bệnh ORT trên gà là bệnh truyền nhiễm đường hô hấp do vi khuẩn Ornithobacterium rhinotracheale gây ra. Bệnh có thể dẫn đến viêm phổi mủ, giảm sức đề kháng, còi cọc, chậm lớn và ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất trứng. Dù tỷ lệ chết không quá cao, bệnh dễ kết hợp với các bệnh khác, khiến việc điều trị phức tạp. Việc áp dụng đúng phác đồ kháng sinh kết hợp chăm sóc dinh dưỡng và vệ sinh chuồng trại là cách hiệu quả để kiểm soát và phòng ngừa bệnh ORT.
